Τα Φυλακισμένα Μνήματα

Η Κύπρος δεν είναι μόνο οι εκπληκτικές της παραλίες ,δεν είναι μόνο τα παραδοσιακά της χωριά που έχουν άρωμα αυθεντικής Ελλάδας ,της Ελλάδας που νοσταλγούμε και κρατάμε στην ψυχή μας με την αθωότητα των παιδικών μας χρόνων. Κύπρος είναι και τα φυλακισμένα μνήματα.

Φυλακισμένα Μνήματα είναι η ονομασία ενός κοιμητηρίου το οποίο βρίσκεται στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας όπου οι Βρετανοί έθαβαν τους απαγχονισμένους κατά την διάρκεια του ενωτικού απελευθερωτικού αγώνα του 1955-1959 για την απαλλαγή της Κύπρου από το Βρετανικό ζυγό και την ένωσή της με την κυρίως Ελλάδα. Το κοιμητήριο κατασκευάστηκε από τους Βρετανούς επί κυβερνήτη Τζων Χάρντιγκ. Σχεδιάστηκε σαν ένας περιτοιχισμένος μικρός χώρος δίπλα από τα κελιά των μελλοθανάτων και την αγχόνη, περιτριγυρισμένος από ψηλούς τοίχους με τεμάχια γυαλιών στο πάνω μέρος τους. Έμεινε στην ιστορία με την ονομασία "Φυλακισμένα Μνήματα". Οι Βρετανοί αποφάσισαν να θάβουν εκεί όσους εκτελούνταν για την δράση τους στον απελευθερωτικό αγώνα όπως και ηγετικές μορφές της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (Ε.Ο.Κ.Α.) που σκοτώνονταν σε μάχες για να μη μετατρέπονται οι κηδείες τους σε μαζικά συλλαλητήρια και μαχητικές διαδηλώσεις .

Στα Φυλακισμένα Μνήματα είναι θαμμένοι δεκατρείς αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α., από τους οποίους οι εννιά εκτελέστηκαν με απαγχονισμό στις φυλακές, τρεις έπεσαν στο πεδίο της μάχης και ένας πέθανε σε στρατιωτικό νοσοκομείο, μετά τον τραυματισμό του σε μάχη. Το μοναδικό τους έγκλημα ήταν η δίψα τους για ελευθερία.

Οι ηρωομάρτυρες της αγχόνης, παρά τα φρικτά βασανιστήρια που βίωναν, δε λύγισαν. Ακόμα και όταν έφτανε η κρίσιμη ώρα του θανάτου τους εκείνοι βάδιζαν αγέρωχοι προς την αγχόνη ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο.

Η κηδεία γινόταν αμέσως μετά τον απαγχονισμό. Μοναδική παρουσία ήταν εκείνη του ιερέα των φυλακών που έψαλλε τη νεκρώσιμη ακολουθία έξω από την κλειστή είσοδο του κοιμητηρίου. Ύστερα οι Βρετανοί τους έθαβαν, χωρίς να παρευρίσκεται κανένας συγγενής των νεκρών ή άλλος Ελληνοκύπριος. Οι συγγενείς των νεκρών μπόρεσαν να επισκεφθούν τους τάφους μόνο μετά το τέλος του αγώνα.

Στα Φυλακισμένα Μνήματα αναπαύονται ακόμα τέσσερις αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α οι οποίοι έπεσαν μαχόμενοι. Οι Άγγλοι αρνήθηκαν να δώσουν τις σορούς των ηρώων στις οικογένειές τους, φοβούμενοι τις λαϊκές εκδηλώσεις κατά την κηδεία τους.

Τα ονόματά τους είναι τα εξής:

Μάρκος Δράκος

Γρηγόρης Αυξεντίου

Στυλιανός Λένας

Κυριάκος Μάτσης

Σε τέσσερις τάφους οι Βρετανοί έθαψαν  8 νεκρούς για εξοικονόμηση χώρου. Τα ονόματά τους είναι τα εξής ( σε κάθε τάφο βρίσκονται ανά δύο) :

Ανδρέας Δημητρίου και Στυλιανός Λένας

Ανδρέας Ζάκος και Κυριάκος Μάτσης

Ανδρέας Πανγήδης και Μιχαήλ Κουτσόφτας

Γρηγόρης Αυξεντίου και Ευδαγόρας Παλληκαρίδης

Όταν τελείωσε ο αγώνας τα Φυλακισμένα Μνήματα έγιναν τόπος προσκυνήματος και αντίστασης κατά της βίας και της τρομοκρατίας, ναός της ελευθερίας θεμελιωμένος στα κόκαλα των αθάνατων παλικαριών της Ε.Ο.Κ.Α. Την αθανασία τους δηλώνει η επιγραφή στον τοίχο του βάθους του κοιμητηρίου:

‘’Τ΄ αντρειωμένου ο θάνατος, θάνατος δε λογιέται’’.