Ευριπίδη Ελένη

Την Κυριακή 15/9/2013, με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, η Γ’ Γυμνασίου του σχολείου μας είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει την θεατρική παράσταση της αρχαίας τραγωδίας του Ευριπίδη, «Ελένη». Εφόσον φέτος το αρχαίο κείμενο που θα μελετήσουμε είναι αυτό το αρχαίο δράμα, η παρακολούθηση της παράστασης θα μας έβαζε λίγο στο κλίμα της υπόθεσης και της εποχής.

Καθ’ όλη τη διαδρομή από το σχολείο μέχρι το θέατρο αναρωτιόμασταν με τις καθηγήτριές μας για το αν ο σκηνοθέτης θα έμενε πιστός στο αρχαίο κείμενο και στους κανόνες του αρχαίου δράματος, όπως τους είχαμε αναφέρει κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας. Είχαμε ήδη αναφέρει πως η «Ελένη» του Ευριπίδη είναι μια διαφορετική παράσταση, που ανατρέπει το γνωστό μας μύθο της ωραίας Ελένης, και γεμάτοι περιέργεια ανυπομονούσαμε να δούμε αυτή τη νέα εκδοχή.

Ως τώρα γνωρίζαμε πως η Ελένη ήταν μια πανέμορφη γυναίκα, συνώνυμη του πάθους, η οποία ήταν γεννημένη για την καταστροφή των ανθρώπων και προκαλούσε συμφορές σε όλους. Ο αρχαίος τραγικός ποιητής, όμως, επιχειρεί να αλλάξει την παράδοση, τοποθετώντας την ηρωίδα μακριά από την Τροία, στα ανάκτορα του βασιλιά Πρωτέα, στην Αίγυπτο. Ισχυρίζεται πως ο Τρωικός Πόλεμος έγινε για ένα ομοίωμα της Ελένης, για ένα είδωλό της, πως η Ελένη παρέμεινε πιστή στο Μενέλαο μέχρι το τέλος και πως περίμενε ακούραστα να ξαναδεί τον άντρα της. Εν τω μεταξύ, ο Πρωτέας πεθαίνει και την θέση του αναλαμβάνει ο Θεοκλύμενος, ο γιος του, ο οποίος έχει ερωτευτεί παράφορα την Ελένη και την πιέζει να την παντρευτεί. Εκείνη, όμως, επιμένει να ελπίζει στον ερχομό του Μενέλαου και, για να γλιτώσει τον γάμο που της προσφέρει ο Θεοκλύμενος, βρίσκει καταφύγιο στον τάφο του Πρωτέα και ζει εκεί μέχρι να ξαναδεί τον άντρα της.

Όταν πια ο Μενέλαος ναυαγεί στην Αίγυπτο με όσους συντρόφους είχαν παραμείνει ζωντανοί, μετά από 10 χρόνια πολέμου και 7 χρόνια περιπετειών στη θάλασσα, συναντιούνται με την Ελένη. Ο γιος του Ατρέα στην αρχή πιστεύει πως αυτή που βλέπει μπροστά του είναι φάντασμα, ένα αποκύημα της φαντασίας του, αλλά, τελικά, καταλαβαίνει πως είναι η γυναίκα του και μαζί προσπαθούν να ξεφύγουν από την Αίγυπτο χωρίς ο Θεοκλύμενος να τους προλάβει, για να παντρευτεί την Ελένη ή να σκοτώσει τον Μενέλαο.

Λίγα λεπτά πριν την έναρξη της παράστασης, η Ελένη, που ενσαρκώνεται από την ηθοποιό Πέμη Ζούνη, μαζί με τον Χορό βγήκαν στη σκηνή και έπαιξαν ένα σύντομο δρώμενο μιας εκσυγχρονισμένης Ελένης με τις υπηρέτριές της πάνω από τον τάφο του Πρωτέα, χωρίς σενάριο. Στην συνέχεια, ακούστηκε και το τρίτο κουδούνι και η παράσταση ξεκίνησε.

Μας άφησε έκπληκτους το γεγονός ότι λίγα ήταν τα στοιχεία που πρόβαλαν κάτι πιο σύγχρονο, όπως το κοστούμι που φορούσε ο ηθοποιός Αντώνης Καφετζόπουλος (που ενσάρκωνε το Μενέλαο), όταν ήταν έτοιμοι να επιβιβαστούν στο πλοίο για να φύγουν για την Σπάρτη, καθώς επίσης και ο αριθμός των χορευτών ( ήταν 9 ενώ –σύμφωνα με τις συμβάσεις του αρχαίου θεάτρου- έπρεπε να είναι 15 άτομα ). Το σενάριο, ωστόσο, ήταν απόλυτα βασισμένο στο αρχαίο κείμενο και ορισμένες σκηνογραφικές λεπτομέρειες που είχαμε αναφέρει στην τάξη είχαν εκτελεστεί σωστά. Η ερμηνεία των ηθοποιών ήταν εκπληκτική και απολαύσαμε ιδιαίτερα την παράσταση, αν και ήταν μια αρχαία τραγωδία, ξένη στη σύγχρονη αισθητική μας. Φυσικά, είναι γνωστό πως η «Ελένη» του Ευριπίδη είναι μια διαφορετικού τύπου τραγωδία, καθώς φέρει και ορισμένα στοιχεία κωμωδίας  και γι’ αυτό πιστεύω πως μας άρεσε περισσότερο από ό,τι περιμέναμε.

Κατά τη γνώμη μου, είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για όλα τα παιδιά να δουν την παράσταση αυτή όποτε μπορέσουν, γιατί θα τους μεταφέρει πολύ ωραία στο χρονικό πλαίσιο της τραγωδίας και έτσι θα αποκτήσουν μια ιδέα για την υπόθεση του αρχαίου κειμένου με το οποίο θα ασχοληθούν στη Γ’ γυμνασίου. Όμως και οι μεγαλύτεροι θα απολαύσουν την ερμηνεία των ηθοποιών και την ιστορία της παράστασης, ίσως περισσότερο κι από ένα σύγχρονο σενάριο.

Οκτώβριος 2013

Κατερίνα Χατζηπλή
Γ’2