Η ιδιοφυία, ο ανατρεπτικός, ο επαναστάτης (του Γιώργου Μανεάδη)

Εβαρίστ Γκαλουά 

Εβαρίστ Γκαλουά(1811-1832)

Hic ego barbarus sum quia non intelligor illis.

[Είμαι βάρβαρος γι' αυτούς, επειδή δεν με καταλαβαίνουν]

 Ο Έβαρίστ Γκαλουά αποτέλεσε  τραγική φιγούρα των μαθηματικών. Μια  ιδιοφυΐα που πρόσφερε έργο μνημειώδους σημασίας. Γεννήθηκε στη Bourg-la-Reine κοντά στο Παρίσι και στην πολύ σύντομη ζωή του βρέθηκε πολλές φορές αντιμέτωπος με την αδικία και τον αυταρχισμό. Στο σχολείο ήταν ακατάστατος, συνήθεια που ποτέ δεν τον εγκατέλειψε. Έφερνε σε αμηχανία τους δασκάλους του με το να λύνει πολύ σύντομα, συχνά χωρίς να γράφει, απαιτητικά μαθηματικά προβλήματα.

 Η φιλοδοξία του τον οδήγησε να στοχεύσει ψηλά: ήθελε να συνεχίσει τις σπουδές του στο πιο ονομαστό ίδρυμα της Γαλλίας, την Εκόλ Πολιτεκνίκ, το φυτώριο των γαλλικών μαθηματικών. Αγνόησε όμως, τη συμβουλή του δασκάλου του, που τον προέτρεπε  να κάνει ορατή στους εξεταστές του την σκέψη του. Ο Εβαρίστ έλαβε μέρος στις εισαγωγικές εξετάσεις, και απέτυχε. Ανυποχώρητος , ασυμβίβαστος δεν ήταν δυνατόν να γίνει αποδεκτός από τους τυπολάτρες  εξεταστές του.

Ένα  από τα παραλειπόμενα της  εξέταση του είναι το εξής:                          

 Όταν παρουσιάστηκε μπροστά στην εξεταστική επιτροπή  του ζήτησαν να εκθέσει τη θεωρία των λογαρίθμων. Στην απάντησή του Ο Εβαρίστ δεν ακολούθησε την παραδοσιακή γραμμή που εκθέτουν τα σχολικά εγχειρίδια, και ο ένας εξεταστής, συγκεκριμένα ο Μπινέ, άρχισε να του κάνει μια σειρά επισημάνσεων οι οποίες ήταν εσφαλμένες και εκτός τόπου. Ακολούθησε έντονη λογομαχία και ο Εβαρίστ, αγανακτισμένος – βέβαιος για την ορθότητα της σκέψης του και εκνευρισμένος  από την ανικανότητα του Μπινέ  να καταλάβει  - άρπαξε το σφουγγάρι από τον πίνακα και το πέταξε στο κεφάλι του Μπινέ, ουρλιάζοντας: «Ορίστε η απάντησή μου στην ερώτησή σας!». 

 Το 1830 έγινε δεκτός στην Ecole Normale Superieure αλλά σύντομα αποβλήθηκε, γιατί συντάχθηκε με τους δημοκρατικούς και πήρε μέρος σε επαναστατικές διαδηλώσεις, γεγονός που του στοίχισε και μερικούς μήνες φυλακή  Η προσφορά του δε βασίζεται μόνο στα λίγα άρθρα του που δημοσιεύτηκαν όσο ζούσε. Ήδη από το 1829 είχε φτάσει σε αξιόλογα εξαγόμενα και προσπάθησε να τα παρουσιάσει στην Ακαδημία των Επιστημών. Στα 1832, ο Γκαλουά υπερασπιζόμενος την υπόληψη  μιας γυναίκας (πολλοί λένε αμφιβόλου ηθικής) με την οποία ήταν ερωτευμένος οδηγήθηκε σε  μονομαχία με αντίπαλο έναν έμπειρο αξιωματικό  κατά την οποία ο μεγάλος μαθηματικός σκοτώθηκε.

  Όλη την προηγούμενη νύχτα αποτύπωσε βιαστικά στο χαρτί την επιστημονική του διαθήκη ( στο περιθώριο της εργασίας του γράφει συχνά : Λίγο χρόνο ακόμη – λίγο χρόνο ακόμη …). Η μεγαλοφυΐα του  έγκειται στο ότι  ξεκινώντας από την επίλυση ενός κλασικού προβλήματος οδήγησε τη μαθηματική σκέψη  σε μια νέα διάσταση. Η μαθηματική του προσφορά αποτελεί σήμερα βασικό κορμό της ανώτερης άλγεβρας που ακόμη και σήμερα  απολαμβάνει     μια ιλιγγιώδη εξέλιξη .

  Την 26^η  Φεβρουαρίου 1832, την παραμονή της  μονομαχίας έγραφε στον πρόλογο της εργασίας που έμελλε να τον περάσει στην αθανασία:

«Πρώτα απ όλα, η προμετωπίδα αυτού του πονήματος δεν βαρύνεται με ονόματα, ιδιότητες ,τίτλους και ελεγείες , με σκοπό να ευαρεστηθεί κάποιος άθλιος πρίγκιπας να ανοίξει το πορτοφόλι του-με την συνεχή απειλή να το ξανακλείσει μόλις σταματήσει ο λιβανωτός. Δεν θα δείτε γραμμένη με χαρακτήρες τρεις φορές μεγαλύτερους απ το κείμενο την ταπεινή εκδήλωση σεβασμού προς κάποιο πρόσωπο υψηλά ιστάμενο στην επιστημονική ιεραρχία, κάποιο σοφό προστάτη-κάτι απαραίτητο (αναπόφευκτο θα έλεγα) για έναν εικοσάχρονο νεαρό που επιθυμεί να γράψει. Δεν λέω σε κανέναν ότι οφείλω στις συμβουλές και στις παροτρύνσεις του όλα τα καλά που περιέχει η εργασία μου. Δεν το  λέω , γιατί θα ήταν ψέμα. Αν θα ήθελα να απευθύνω το λόγο στους  μεγάλους του κόσμου ή στους  μεγάλους της επιστήμης (στην εποχή μας  η διαφορά μεταξύ  αυτών των δυο τάξεων ανθρώπων είναι μάλλον ανεπαίσθητη), ασφαλώς δεν θα ήταν για να τους ευχαριστήσω. Στους μεν οφείλεται το ότι δημοσίευσα την πρώτη  από αυτές τις εργασίες  τόσο καθυστερημένα, στους δε ότι την έγραψα στην φυλακή, ένα μέρος εντελώς ακατάλληλο για διανοητική εργασία, και θαυμάζω τον εαυτό μου για την αυτοσυγκράτηση που έδειξε  κρατώντας το στόμα του κλειστό μπροστά στην κακεντρέχεια των  ηλίθιων και αδαών, ελπίζω η λέξη «αδαείς» να μην θεωρηθεί ιδιαίτερα απρεπής, δεδομένου ότι οι αντίπαλοι μου είναι κατ' εμέ τόσο αναξιοπρεπείς. Δεν είναι του παρόντος να αναφερθώ στους λόγους, για τους οποίους βρέθηκα στην φυλακή, αλλά πρέπει οπωσδήποτε να  πω ότι  τα χειρόγραφα μου χάθηκαν επανειλημμένως απ τα συρτάρια των αξιότιμων μελών του ινστιτούτου, αν και ειλικρινά δεν  μπορεί να χωρέσει στο μυαλό μου μα τέτοια επίδειξη απερισκεψίας εκ μέρους εκείνων που έχουν στην  συνείδηση τους το θάνατο του Αμπελ(*). Όσο για μένα, που είμαι εντελώς ασήμαντος σε σύγκριση με εκείνον τον έξοχο μαθηματικό, αρκεί να πω ότι η θεωρία μου για τις εξισώσεις κατατέθηκε σε χειρόγραφο στην Ακαδημία Επιστημών τον Φεβρουάριο του 1830, ότι αποσπάσματα της είχαν ήδη σταλεί το 1829, ότι δεν έγινε καμιά αναφορά σε αυτήν  και ότι κατέστην αδύνατο να βρεθεί το χειρόγραφο.»

(*) Ο Άμπελ είναι ο μόνος επιστήμονας στον οποίο (με ολοφάνερο θαυμασμό) κάνει αναφορά ο Γκαλουά καταγγέλοντας την τότε επιστημονική (και όχι μόνο) κοινότητα  για τον θάνατό  του. Ο Άμπελ είναι μια μεγάλη μαθηματική ιδιοφυΐα  που στερημένος  τα στοιχειώδη (περνούσε χωρίς φαγητό μέρες ολόκληρες ) πέθανε από φυματίωση μόλις στα είκοσι έξι  του χρόνια.